Los van controle: over de maakbaarheid van het leven

Dit artikel is oorspronkelijk geplaatst in Nautique 6 van 2023. Nu nog online te verkrijgen of bij een boekhandel bij u in de buurt.

In hoeverre hebben we de toekomst zelf in de hand, en in hoeverre is het leven te sturen? Als we het oneindige aanbod zelfhulpboeken moeten geloven, is ons leven afhankelijk van de keuzes die we maken. Maar kijken we naar de overtuigingen vanuit religie en spiritualiteit, dan ligt niets vast en is onze invloed op het ‘grote geheel’ verwaarloosbaar klein. Het thema maakbaarheid was voor zeilster en schrijfster Mariska Woertman aan de orde van de dag toen zij in 2018 met haar gezin vertrok om een wereldreis te maken. Een reis die uiteindelijk maar liefst vier jaar zou duren.

De droom van zeezeilen

Hoewel Woertman niet geboren is met de “beentjes in het water” – in tegenstelling tot haar Friese partner Tjaart – maakt de Twentse al vroeg kennis met de watersport: “Mijn vader had een eigen bedrijf en werkte veel op de Waddeneilanden. Daardoor kwam ik regelmatig op Terschelling en Vlieland. Ik kon al jong windsurfen en deed dit ook veel; ik was veel op het water te vinden.” Woertman wordt langzaam een ware zeilliefhebster: "Ouders van vriendinnetjes hadden een huisje in Friesland en daar lag een Spanker voor de deur. In die tijd gingen we met die Spanker weleens het water op.” Maar de droom om voor langere tijd op een zeilboot de wereld rond te trekken ontstond pas in 2013: “Tjaart en ik gingen in de zomer van 2013 voor het eerst samen op zeilvakantie naar de Oostzee. Dat was mijn eerste zeezeil-ervaring. We vroegen ons af hoe het zou zijn als we voor langere tijd samen zouden varen.” Het idee was om een jaar of twee onderweg te zijn met hun samengestelde gezin: Mariska, Tjaart, de tweejarige dochter van het stel, Tjaarts zoon (15) die niet de hele reis mee ging maar vaak op bezoek kwam, en Mariska’s 12-jarige dochter. “Het leek me fantastisch om dit met de kinderen te kunnen delen.”

Overal op voorbereid?

Wanneer we het hebben over maakbaarheid, lijkt voorbereiding hierin een grote rol te spelen: want in hoeverre kan men een dergelijke reis tot in de puntjes plannen? “Je kunt zoveel boeken lezen en zoveel vertrekkersdagen bezoeken, met mensen praten – dat hebben we ook allemaal gedaan. Maar uiteindelijk is er niets wat jou kan voorbereiden op hoe jij het avontuur zélf ervaart”, vertelt Woertman. Daarnaast is men tijdens een reis als deze compleet afhankelijk van de elementen. Woertman legt uit: “De natuur bepaalt. Maakbaarheid is een thema dat in mijn overpeinzingen en in mijn boek veel terugkomt, want: hoe maakbaar is het leven? Op een gegeven moment hebben wij die maakbaarheid, door de omstandigheden waarin we ons bevonden, losgelaten. Het leven blijkt geen rechte weg te zijn. Het enige wat zeker is, is dat het altijd weer verandert.”

Sterk onderbuikgevoel

Deze onvoorspelbaarheid zou bij sommigen een gevoel van onrust veroorzaken; een gevoel van los zand zonder houvast. Maar voor het gezin van Woertman zorgt dit na de reis juist voor een gevoel van zekerheid: "Er is maar weinig wat me echt uit balans brengt. Je krijgt gewoon ontzettend veel vertrouwen in jezelf en in je gezin.” Want tijdens een reis rond de wereld met alleen een zeilboot als onderkomen, wordt het contact met het water en de natuur steeds sterker. En dat betekent ook het contact met jezelf in verhouding tot het landschap: ook wij als mensen zijn onderdeel van de natuur en vergeleken met het indrukwekkende geweld van Moeder Aarde zijn wij als stervelingen maar klein. “Als je met dat kleine, nietige bootje op die enorme oceaan vaart, ontdek je pas hoe klein en nietig je bent en dat je helemaal niets in te brengen hebt in de natuur”, vertelt de Twentse. Zodra men zich dan overgeeft aan die connectie met de wereld om hen heen, dan zorgt dat voor een sterker vertrouwen in het onderbuikgevoel. “Ik vind echt dat mijn intuïtie heel sterk is geworden”, vertelt de schrijfster. “Je kunt aan het einde van zo’n reis heel goed naar jezelf luisteren omdat je echt onderdeel bent geweest van de natuur. Dat blijft ook in bepaalde mate na de reis.”

Het volledige artikel lezen? Koop de nieuwste Nautique. Deze is nu online verkrijgbaar via Tijdschrift.land en in een winkel bij u in de buurt. Meer van Mariska Woertman lezen? Haar boek: ‘Los van Alles - Zwerven over de wereldzeeën’ is nu verkrijgbaar bij een boekhandel bij u in de buurt of via verschillende webwinkels.