Om de pols: al 25 jaar maakt TNG horloges voor de echte watersportliefhebber

In een wereld waar grote namen in de horlogewereld miljoenen uurwerken per jaar produceren is TNG, met een productie van ongeveer duizend stuks in een jaar, eerder een exclusieve club. De leden van de club zijn zeilers over de hele wereld die precies weten wat ze willen in een zeilhorloge.

In het bedrijfsverzamelgebouw aan het Spaarne, waar ooit de havenkranen van Figee werden gebouwd, vinden we Tack & Gybe Watches, bekend onder de naam TNG. Dit Nederlandse horlogemerk maakt sinds eind jaren ’90 horloges voor de watersport, met speciale zeilhorloges als ‘flagship product’. TNG verkoopt echter niet zomaar op de watersport geïnspireerde horloges, die overigens ook gedragen worden door mensen die nog geen valk van een lemsteraak kunnen onderscheiden.

Passie voor de zeilsport

TNG is in 1998 opgericht door de Nederlandse topzeiler Herbert Dercksen, samen met marketinggoeroe Frans Dingerdis. De oprichters hebben het bedrijf inmiddels overgedaan aan Jeroen Jonk. De huidige eigenaar was eerst de buurman van Tack & Gybe – Jonks bedrijf Promoclip deelde een bedrijfspand met TNG. Ook was er een gedeelde passie voor de zeilsport. Jonk heeft in de Drakenklasse op hoog niveau gezeild en werd meerdere keren Europees - en Wereldkampioen in de Int. 8-Metre Class. Door zijn ervaring als ondernemer in de gepersonaliseerde paperclips wist Jonk alles van de processen om met (laser)gravures roestvrijstaal te personaliseren. Hij zag dan ook direct de mogelijkheid om deze personalisatie toe te passen op de horloges. Zo was er laatst een zeiler die voor elk crewlid van zijn jacht een Classic Tornado bestelde – uiteraard gegraveerd met de naam van het schip. Zijn klanten zijn vaak bedrijven in de nautische sector of watersportclubs die een gepersonaliseerd horloge willen, waarin bijvoorbeeld de clubkleuren of de vlag van de zeilclub terugkomt. Leuk voor de clubs: Jonk richt de verkoop dan vaak zo in dat er van elk verkocht horloge een deel terugvloeit als donatie voor de clubkas.

Het ontwerp van de horloges wordt gedaan in Nederland en de onderdelen komen uit Zwitserland, waar gespecialiseerde fabrikanten van kasten, wijzerplaten en wijzers allemaal op maat de onderdelen fabriceren. Uurwerkmeester Albert Koopman van Allwatch stelt elke TNG voor aflevering samen en test de horloges op cruciale punten zoals accuratesse en afwerking. En, niet onbelangrijk, op waterdichtheid.

Even over zeilhorloges

Het verhaal van het unieke ontwerp van het zeilhorloge (met de kenmerkende vijf bolletjes die tijd tot de start aangeven) begint in het midden van de vorige eeuw. Tijdens het Wirtschaftswunder van de gigantische economische groei na de Tweede Wereldoorlog ontstond er een middenklasse die steeds meer tijd had voor sport en vrije tijd – en ze hadden een budget om uit te geven aan de nieuwste technische snufjes voor hun hobby’s. De horlogefabrikanten speelden hierop in door met een baaierd aan sporthorloges te komen. Rolex en Blancpain kwamen in 1953 met de eerste duikhorloges, Omega en Heuer brachten met respectievelijk de Speedmaster en de Carrera horloges op de markt voor coureurs. De zeilers konden niet achterblijven: een voorzichtige eerste aanzet werd gegeven door het Zwitserse Aquastar dat op basis van een Felsa-kaliber het eerste zeilhorloge ontwikkelde, maar het genre definiërende horloge werd uiteindelijk op de markt gebracht door Lemania.

Verfijnd vakmanschap

Lemania ging bij het ontwerp en de marketing van de zeilhorloges een verbintenis aan met Paul Elvstrøm. Deze Deense zeiler stond jarenlang op eenzame hoogte en won talloze world cups en ging er op vier Olympische Spelen met het goud vandoor. Dat maakt hem niet alleen de meest succesvolle zeiler aller tijden, maar daarmee werd hij een van de succesvolste Olympiërs zonder meer. De invloed van Elvstrøm was gigantisch: hij transformeerde zeilen van een hobbysport voor de happy few tot een echte topsport door veel aandacht te besteden aan fitness en de fysieke aspecten van het zeilen – het fysiek zware over boord hangen hebben we aan hem te danken – en door talloze grote en kleine verbeteringen aan het materiaal toe te voegen. Ook ontwikkelde hij de protocollen om horloges te gebruiken in de zeilsport, door ten eerste de start nauwkeuriger te timen en ten tweede door een draaibare ring uit te vinden om de boot met de wind op te lijnen.

Een kwartsuurwerk

Lemania ging echter eind jaren ’90 failliet, omdat de opkomst van het kwartshorloge de vraag naar gecompliceerde mechanische kalibers had doen verbleken. Het faillissement stelde de wedstrijdzeilers voor een uitdaging. Lemania was de enige fabrikant die nog zo’n kaliber in de catalogus had. Herbert Dercksen, die zelf ook tweemaal deelnam aan de Olympische Spelen, nam de uitdaging aan om met een alternatief voor het Lemaniakaliber te komen. Een complicerende factor was dat de internationale federatie die regels opstelt voor de zeilsport in de tussentijd verschillende startregels voor verschillende klassen had geïntroduceerd, waardoor niet meer alle klassen volgens dezelfde tien minuten-procedure van start gingen, maar sommige ook in drie of zes minuten. Dat mechanisch realiseren zou bewerkelijk zijn, dus werd er gekozen voor een kwarts-uurwerk. In samenwerking met het Nederlandse merk Frederique Constant en uurwerkmaker Ronda werd er een kwartskaliber ontwikkeld en onder de naam ‘Tack & Gybe’ op de markt gebracht. De zeilers konden opgelucht ademhalen: er was weer een echt zeilhorloge met de kenmerkende bolletjes.

De Classic Tornado

Het bleef echter toch een beetje knagen dat het nieuwe horloge ‘maar’ een kwartsuurwerk had. De echte liefhebbers zweren immers bij mechanisch. Toen de FISe alle starttijden weer gelijktrok naar tien minuten werd er besloten toch een mechanische variant te ontwikkelen, ditmaal op basis van de Valjoux 7750, het succesvolste chronografenkaliber aller tijden. Om de zeilmodule te ontwikkelen werd de Oostenrijkse horlogemaker Richard Habring ingeschakeld. Habring begon zijn carrière als protegé van de legendarische Kurt Klaus bij IWC, waar hij ondermeer betrokken was bij de ontwikkeling van technisch zeer vooruitstrevende uurwerken, zoals de Rattrappante en de onwaarschijnlijk complexe ‘Destriero Scafusio’. Inmiddels ontwikkelt hij met zijn vrouw onder de naam Habring2 eigen horloges en ontwikkelt hij als onafhankelijk ontwerper nicheprojecten als zeiltimers. Het resultaat is de Classic Tornado, vernoemd naar de klasse waar Dercksen zijn grootste successen beleefde.

De toekomst

Om klaar te zijn voor de volgende 25 jaar van TNG komt er een volgende generatie mechanische zeilhorloges en chronografen aan. Jonk neemt ons mee in de ontwikkeling van de opvolger van de Classic Tornado, een project dat inmiddels al jaren bezig is. Het is een proces van een lange adem om een nieuw horloge te ontwikkelen, zeker als er (zoals in dit geval) niet gekozen is om het oude uurwerk opnieuw te gebruiken maar om een geheel nieuw motortje te ontwikkelen. Met het nieuwe ontwerp speelt Jonk in op een paar belangrijke trends in de horlogewereld. Vroeger had je een net horloge voor onder een pak, goud, ergens tussen de 32 en de 36 millimeter en het grootste deel van de tijd verborgen onder de manchet van het overhemd. Sporthorloges waren echt alleen voor de sport, en dus vrij fors gebouwd. Maten boven de 43mm waren geen uitzondering in de jaren ’90 toen TNG begon. Inmiddels zijn de kledingmores veranderd en is ‘smart casual’ met een sporthorloge de rigueur. Een overhemd met een (spijker)broek en een Submariner of Speedmaster is zo’n beetje het uniform voor de succesvolle ondernemer of professional. Ook valt het traditionele onderscheid tussen mannen en vrouwen weg. Waar je vroeger dameshorloges had van onder de 30mm dragen vrouwen steeds vaker dezelfde maten als mannen.

Honderden uren technisch werk

Al deze trends convergeren naar stijlvolle sporthorloges tussen de 38 en de 42 millimeter, met een dikte van het horloge die zich laat verenigen met een overhemd. Dat laatste is in het geval van een zeiltimer niet makkelijk. De module met de bolletjes die je terugziet op de wijzerplaat wordt namelijk bovenop een bestaand uurwerk gebouwd, waardoor het snel in dikte toeneemt. Het kost wat technische hoofdbrekens om het uurwerk platter te krijgen. Nog even los van het mechanische en sportieve aspect moeten Jonk en zijn ontwerpers ook nog rekening houden met hoe het horloge oogt en of het wel het juiste nautische gevoel uitstraalt. Reken maar dat er dus veel moodboards en ontwerpschetsen voorbijkomen, aangevuld met honderden uren technisch tekenwerk om alle aspecten van het horloge tot op de duizendste millimeter uit te tekenen.

Het volledige artikel met foto's is te vinden in de nieuwste Nautique. Verkrijgbaar in de betere boekhandel of via Tijdschrift.land.