De Vecht: echt de mooiste rivier van ons land?

Voor Nautique 3 van het jaar 2021 ging redacteur Pim van der Marel de Vecht op; de "fraaie, bijna stroomloze rivier van Utrecht naar Muiden (40 km), door veelal parkachtige omgeving." Dat wilden we natuurlijk wel eens van dichtbij zien.

Dit artikel verscheen in Nautique 3 van het jaar 2021

We varen voorbij Utrecht door de Vechtsluis. Het is op zichzelf al een bijzonder geval, want de sluis is een 130 jaar oud Rijksmonument in Maarssen. Ze staat altijd open en in de sluis geldt een ‘ontmoetingsverbod’. In de praktijk betekent dat wisselend eenrichtingsverkeer. Naar de Vecht toe heeft voorrang. Mijn vaargast van vandaag stapt in bij Belle in Oud-Zuilen. Ze heet Marie-Anne en heeft als uitstekend geïnformeerde gids gefungeerd tijdens het rondje Haagse stadsgrachten (Nautique #2-2018). Ze heeft zichzelf toen al uitgenodigd: “Als je een keer de Vecht gaat doen, wil ik graag mee!” Ze heeft een boekje bij zich met de bezienswaardigheden van de Vecht. Dat kan wat worden!

Maarssen

Hoewel we hier vlak bij het historische Slot Zuylen zitten, gaan we op weg in noordelijke richting. Meteen na de Nedereindsevaart hebben we aan bakboord een brasserie met uitgebreide aanlegmogelijkheden, een restaurant en een prachtig terras. Jammer dat het nog geen lunchtijd is. We gaan er goed voor zitten om op ons gemak van de vaarroute te genieten. Als we door Maarssen komen, zijn alle bruggen in gesloten toestand voor ons hoog genoeg om ongehinderd door te varen. Druk bladerend heeft Marie-Anne de naast de Vechtbrug gelegen Heilig Hart-kerk opgezocht. “Neogotisch, 19de-eeuws.” We nemen het voor kennisgeving aan en proberen een glimp op te vangen van Bolenstein, een zogenoemde ridderhofstad met roots in de 14de eeuw. Het is buitengewoon fraai gerestaureerd en diende onder meer als kantoorruimte voor Neelie Kroes. Ze trok er onmiddellijk uit toen huisbaas Jan-Dirk Paalberg werd gearresteerd voor een mogelijke rol in het conflict rond Endstra. De hofstad ligt enigszins verscholen achter de bomen. Even later hebben we aan bakboord veel meer zicht op een wat pompeus aandoend nagebouwd theehuis. Marie-Anne vindt het gemakkelijk op haar smartphone: “Het is te huur via Airbnb en ziet er van binnen heel leuk uit!”

Breukelen

Aan stuurboord vormen de deels verborgen buitenplaatsen Doornburgh, Goudestein en Vechtoever een prachtige aanloop naar Kasteel Nijenrode. Dat ligt net voor Breukelen aan bakboord en je kunt het vanaf het water goed zien; we nemen er volop foto's van. Marie-Anne heeft het boekje weer open. “De eerste versie van het kasteel werd rond het jaar 1275 gebouwd,” leest ze. “Het kent een enorme historie van verwoesting, herbouw, restauratie en aanpassingen. Zo is het zowel in 1481 als in 1511 verwoest. En in 1673 is het opnieuw platgebrand door de Fransen. De ruïne is in 1675 weer opgebouwd, dus wat je ziet is eigenlijk 17de-eeuws!” De toegang tot het kasteel loopt door een betrekkelijk recent gebouwd poortgebouw. Sinds 1950 is het landgoed eigendom van wat nu de Nyenrode Business Universiteit heet. We varen door naar Breukelen en passeren daarbij nog een paar fraaie buitenplaatsen. Door de fantastische tuinen daaromheen vinden we de omschrijving van de wateralmanak heel adequaat: de omgeving is met recht parkachtig te noemen. Onder de Vechtbrug in Breukelen – een fraaie dubbele ophaalbrug – past onze doorvaarthoogte even later weer gemakkelijk. Voorbij de brug blijft het een aaneenschakeling van fraaie woningen, landgoederen en buitenplaatsen. Aan stuurboord passeren we bijvoorbeeld het complex Groenevecht, van 's lands bekendste vastgoedtycoon. Na verloop van tijd hebben we aan stuurboord de Weersluis, een zelfbedieningssluisje naar de Loosdrechtse Plassen. “Volgens de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed dateert hij van 1609,” vertelt Marie-Anne.

Nieuwersluis

Ook op weg naar Nieuwersluis passeren we weer verschillende buitenplaatsen. We vergapen ons aan de tuinen, vooral als daar een koepel, prieel of tuinhuis in staat. Ook de gerestaureerde exemplaren en zelfs de replica's kunnen ons wel bekoren. Eigenlijk vinden wij behalve de buitens zelf vooral de luxe tuinhuizen en priëlen karakteristiek voor de typische charme van de Vecht. We nemen foto's van de theekoepel en het koetshuis van de buitenplaats Sterreschans. “Die naam komt van een schans die hier in de 17de eeuw lag om de Fransen tegen te houden,” zegt Marie-Anne. De theekoepel is ruim 20 jaar geleden herbouwd en herbergt onder meer een fraai botenhuis. Vrijwel meteen daarna passeren we aan bakboord de buitenplaats Rupelmonde, die haar naam dankt aan de gelijknamige plaats in België. De voormalige militaire gevangenis was oorspronkelijk een pupillenschool. Niet alleen het hoofdgebouw, maar ook alles eromheen is een lust voor het oog – dat geldt zeker voor het park met beelden. De openstaande sluis aan bakboord, naar de Nieuwe Wetering, is de naamgever van het dorp Nieuwersluis. Deze sluis ligt recht tegenover de voormalige militaire gevangenis. Als je vroeger in het leger zat en Nieuwersluis ‘kreeg’, dan was je niet best af. Er werd streng gestraft en dat betekende flink afzien. De militaire gevangenis is er al een tijdje weg, maar in het complex is nog wel een vrouwengevangenis gevestigd. Marie-Anne rilt bij het idee. Het gebouw aan de Vecht was oorspronkelijk een pupillenschool. Pupillen waren meestal kinderen waarvan de ouders de opvoeding niet zelf konden betalen. Ze kregen er onderricht en gingen op 16-jarige leeftijd in de krijgsdienst. De ophaalbrug over de Vecht gaat net omhoog als we er zijn, dus behoeven we niet te testen of we onder het verhoogde vaste deel hadden kunnen passeren.

Mijnden

De Vecht is natuurlijk een druk bevaren rivier, maar op grote delen ook wel een breed vaarwater. Op die stukken heb je eigenlijk nauwelijks last van de drukte. Op het traject tussen Nieuwersluis en Mijnden springt daarnaast ook de kwaliteit van de woonboten in het oog. Die is zo hoog dat wij er zelf(s) wel zouden willen wonen. De Mijndense sluis is de meest gebruikte toegang tot de Loosdrechtse Plassen, dus is het er altijd druk. Als we erlangs komen liggen overal schots en scheef boten klaar om de sluis in te varen zodra dat is toegestaan.

Lezen over Loenen, Vreeland, Nigtevecht, Weesp en Muiden? Klik dan door naar de volgende pagina.