De Warnow: het verhaal van een avontuur dat eindigde in een mythe

Dit artikel staat naast andere interessante verhalen en reportages in Nautique 1 van dit jaar. Het artikel in het magazine lezen? Dat kan via DEZE link.

Op 29 april 2013 is in felgekleurde letters te lezen op Teletext “Nederlandse zeilboot vermist.” Het is een relatief kort bericht dat redelijk snel ondergesneeuwd raakt door het nieuws van de dag erna: de kroning van Willem-Alexander. Maar achter de felgekleurde letters schuilt een verhaal dat volgens Van der Aar verteld moet worden. Het is het verhaal van de Warnow, een zelfgebouwde zeilende motorboot op reis naar het noorderlicht – maar vooral naar avontuur.

Onbezorgd

We volgen de acht vrienden door de lens van een iPhone 4, beginnend met twee zorgeloze jongeren op een bakbrommer; “de ultieme maas in de wet”, aldus Jesse, een van de jongvolwassenen die mee zal varen op de Warnow. Deze bakbrommer staat symbool voor het verlangen naar vrijheid dat de groep adolescenten verbindt. We horen de – inmiddels volwassen – Imge: “Je zoekt: wie ben ik, wie kan ik zijn – wie wil ik zijn? Wat is er om me heen waar ik me aan op kan trekken om te zijn?”. De beelden vormen een groot contrast met het grauw van de zee die op hen wacht. De soms klungelige, bewogen iPhone-beelden laten elk onderdeel van deze langverwachte reis zien, beginnend met de voorbereidingen. De achtkoppige Warnow-crew werkt aan het schip, maakt muziek en is zich vooral van geen gevaar bewust. Hoe kan het ook anders: geen van de opvarenden heeft significante ervaring met zeilen. Het plan was om de beelden later te gebruiken voor een videoclip. Van der Aar vertelt: “Ze dachten: we maken een videoclip voor op YouTube, dan krijgen we daar veel kijkers mee en gebruiken we de inkomsten daarvan voor een zeilreis naar de Caraïben.”

Keerpunt

De schipper aan boord is de 46-jarige Arnoud; een van de oudere opvarenden. Arnoud heeft de voormalige loodsboot zonder kiel uitgerust met een kraan van een binnenvaartschip die dient als mast, een zelfgemaakte boegspriet en een grootzeil van een tjalk. Het schip is niet gemaakt voor open zee en zal ook maar met een snelheid van 2 knopen kunnen varen. Maar al deze zaken spelen niet mee in de overwegingen van de jongeren: het avontuur roept en de Warnow is het antwoord. Het idee is om met het schip naar Noorwegen te zeilen om daar het noorderlicht te aanschouwen. De reis zelf is bijna plezierig om te volgen; vanaf het moment dat het schip vertrekt uit Schiedam is het aan boord een groot feest. Ook wanneer we weten hoe het afloopt met de Warnow kunnen we niet anders dan het enthousiasme van de opvarenden delen; want is die honger naar avontuur niet wat we allemaal herkennen wanneer we de trossen losgooien? We zien de crew brood bakken, samen eten, zingen; het geheel voelt bijna intiem. Pas wanneer de storm begint, merken we als kijker hoe onzeewaardig het schip eigenlijk is: we bevinden ons in de stuurhut met Jesse en Arnoud terwijl de golven steeds hoger over het dek van de Warnow slaan. Aan de rechterkant zien we een iPhone waar de crew mee navigeert. Het schip blijft worstelen met de golven tot het voor de kust van Whitby bijna helemaal misgaat.

Twijfel

Uiteindelijk wordt het schip met crew gered door een reddingboot en worden ze – met veel moeite – naar Middlesbrough gesleept. Een van de reddingboten loopt behoorlijke schade op en ook de Warnow zelf heeft een flinke klap gehad. De groep avonturiers is geschrokken, maar maakt er het beste van: ze trekken de stad in om muziek te maken en ze poseren trots met de krant van die beruchte dag, waarvan de kop leest: “Rukwinden vernielen onze reddingboot”. Ook nu voelt het als een spannend avontuur; een waar ze zonder kleerscheuren uit zijn gekomen. Het beeld van Arnoud met de krant in handen en een grijnzende Peter (op dat moment 51) doet de onbezorgdheid bevestigen: men heeft geen oog voor de consequenties en mocht dat wel zo zijn, dan wegen ze niet zwaar genoeg om te stoppen. Van der Aar: “Arnoud had tegen de rest gezegd: ‘door die storm hebben we alleen maar wind mee, daardoor zijn we eerder aan de overkant.’ Zo kun je het leven natuurlijk ook benaderen.” Toch twijfelen vijf van de acht opvarenden of ze nog wel mee willen gaan naar Noorwegen. Er ontstaat onenigheid in de groep en uiteindelijk vaart de Warnow met drie bemanningsleden verder: schipper Arnoud, muzikant Peter en Tirza; de partner van Arnoud. Ze vertrekken op 15 april 2013, de waarschuwing van de havenmeester in de wind slaande, en zijn sindsdien nooit meer teruggezien.

Mythe

Van der Aar’s documentaire brengt precies het beoogde sentiment naar voren: de naïviteit die hoort bij jong zijn, de honger naar avontuur, en dat alles zónder een belerende ondertoon. De beelden van de iPhone 4 maken het geheel echt: geen netjes geknipte beelden maar de ruige werkelijkheid. In de documentaire is voornamelijk muziek van de groep muzikanten te horen, een detail dat de beelden nog persoonlijker maakt. Van der Aar’s insteek was het vertellen van een verhaal dat een groot deel van het land zich waarschijnlijk niet meer herinnert: “Wat ik altijd belangrijk vind, is dat het vergeten verhalen zijn. Het raakte toen een beetje ondergesneeuwd door het andere nieuws, maar ik was nieuwsgierig: wat is er eigenlijk met die mensen gebeurd?” Er volgde een intensief traject waarin Van der Aar tracht het vertrouwen van de inmiddels volwassen avonturiers te winnen. Want hoewel de aandacht in de media en de kritiek van de menigte het soms wel eens doet vergeten; uiteindelijk gaat het om vijf mensen die iets verschrikkelijks hebben meegemaakt. Die pijn vindt de filmmaker een eis: “In een documentaire moet altijd pijn in zitten. Die pijn kan van alles zijn, maar er moet, volgens mij, altijd pijn in zitten. Niet een pijn die ik heb gecreëerd, natuurlijk. Daar zijn sommige makers wel op uit. Dat doe ik nooit.” En wanneer het resultaat dan een documentaire als deze is, kan dat voor de betrokkenen zelfs helend werken. Dit was bijvoorbeeld het geval voor Dana, de zus van Tirza: “Ze voelt zich enorm dankbaar dat ze ervan verlost is. De pijn zal altijd blijven maar ze vierde dit jaar, voor het eerst in tien jaar haar verjaardag. Je kunt met zo’n documentaire dus ook echt iets goeds doen,” vertelt Van der Aar.

Zowel de documentaire als het daadwerkelijke verhaal van de Warnow heeft een open einde. Want hoewel we zeker kunnen gissen en speculeren; niemand weet wat er precies met het schip én de opvarenden gebeurd is. In de laatste minuten van de film zien we Imge, inmiddels volwassen, opnieuw op de bakbrommer. Haar stem klinkt: “Een vermist persoon is toch iets goddelijkers. Zij zijn nu mijn mythe.”

De documentaire 'Warnow - reis naar het noorderlicht' is nog steeds te bekijken op 2Doc.nl