Yvo van Regteren Altena over de Méditerranée

Twee jaar pandemie en de Russische invasie van Oekraïne hebben hun weerslag op het Mediterrane leven. Maar de nautische trossen kunnen eindelijk weer los in de havens van Saint-Tropez, Portofino en Capri,
al lijken de sferen van weleer voorgoed vervlogen.

Denkend aan Mediterrane locaties als Portofino, Porto Cervo en Saint-Tropez doemen bij mij nog altijd de sferen op uit de jaren 70. Iets minder dan een halve eeuw geleden reed ik met een reislustige oom in een zilvergrijze Alfa GTV 1750 naar Saint-Tropez. In die tijd was het dorp nog verschoond van tatoeage dragende mannetjes, vrouwen met opgeblazen voorgevels en de discodreun van Nikki Beach. Het was de tijd van brave Renaultjes 4, felgekleurde Mehari’s en een enkele Peugeot Cabriolet. In de haven geen Russische megajachten, maar kalm dobberende, stijlvolle zeiljachten. Saint-Tropez had in de 70’s al wel iets van zijn old world charm verloren, maar het had nog wel iets goeiigs met zijn Ricard drinkende, jeu de boules spelende lokalen op het Place des Lices. Het waren ook de tijden dat je ook nog écht goed kon eten in het dorp of bij een strandtent als Club 55.

Hogere kunsten

Mijn oom was regelmatig naar het naoorlogse Saint-Tropez geweest. Zoals ik terugdacht aan de jaren 70, mijmerde hij vaak over de tijd dat het in Saint-Tropez tot bloei kwam. Sinds het einde van de 19de eeuw was dit voormalige vissersdorp al in trek bij de culturele elite van Frankrijk. Schilders als Matisse, Bonnard en Dufy streken er neer met pallet en penseel. Later – in het midden van de vorige eeuw – waren het niet alleen schilders, maar kwam ook de intelligentsia uit Saint-Germain-des-Prés. Onder hen zelfs de zon schuwende Jean-Paul Sartre. Ondanks de lange verbintenis met schilders en schrijvers was het de actrice Brigitte Bardot die een nieuwe impuls gaf aan het dorp. Met de opnamen van de film Et Dieu créa la femme, die zij er met echtgenoot-filmer Roger Vadim in 1955 kwam opnemen, zou een nieuw tijdperk worden ingeluid voor Saint-Tropez. Na de opnamen bleef het stel er regelmatig terugkeren. Een paar jaar later – inmiddels gescheiden van Vadim – betrok Bardot haar villa La Madrague. Met een immer breed lachende, jonge en gebronsde Bardot verkreeg Saint-Tropez internationale glamour en groeide het dorp uit tot een bestemming voor de internationale jetset.

Internationale playboys

Saint-Tropez stond eind jaren 50 en begin jaren 60 ’s zomers hoog genoteerd in de agenda’s van vermogende en legendarische playboys als Aga Khan, Gianni Agnelli en de veelbesproken Dominicaanse charmeur en polospeler Porfirio Rubirosa. Hun glamoureuze imago, vintage sportauto’s en hang naar grote fuiven en partijen maakten hen de pleitbezorgers van weleer. Onlosmakelijk met Saint-Tropez verbonden was ook Gunter Sachs. De charmante en extreem rijke Sachs was een van de meest geliefde playboys van Europa, die de stand van de zon volgde en afwisselend verbleef in Sankt Moritz, Saint-Tropez en andere exotische oorden. Zijn fortuin stroomde via beide ouders binnen. Aan moeders kant was er Wilhelm von Opel, vaders kapitaal kwam van de machinefabrieken Fichtel & Sachs. Volgens Sachs waren mannen als Agnelli, de Aga Khan en Rubirosa de meest aansprekende naoorlogse playboys. Allen voorzien van vorstelijke vermogens, een ferm libido en een hang naar hoge snelheden – achter het stuur van een Ferrari, naast de gashendel van een Riva of aan de knuppel van een eigen jet. Ooit zei hij in een interview: “There were only twelve playboys – not more – in the world. We were charming, and spoke languages and behaved well with women. It's a time you could never ever have again. Even if I had sons who wanted to be playboys— and they don't—it couldn't happen anymore.”

Niet geheel verwonderlijk viel Gunters oog op Saint-Tropez ambassadrice Brigitte Bardot. Hij beet zich in de filmster vast door met zijn helikopter boven haar villa te wieken, om zich vervolgens met zijn Louis Vuitton-bagage in haar zwembad te laten droppen. In 1966 trouwden zij, het huwelijk hield drie jaar stand. In Bardots autobiografie komen de playboys van weleer er overigens weinig glorieus vanaf: “Sachs and his friends were imbeciles who believe in their minds – which are more or less fuelled by champagne – that they are going to remake the world.”

Playboys op-gevolgd door patsers

Mijn gedroomde zwart-wit visioen van weleer is door recente bezoekjes in de afgelopen twee decennia behoorlijk verbleekt, al brengt het zwaar vermogende volk kleurrijke uitwassen met zich mee. De nobele playboys van toen hebben plaats gemaakt voor een breed scala grootkapitalisten. Van Londense bankiers tot rijke Russen, Arabische prinsen en weinig stijlvolle lieden als multi-miljardairs Harvey Weinstein en Jeffrey Epstein. Elegante tweemasters zijn vervangen door megajachten die in de haven liggen afgemeerd. Sommigen verstoken tijdens een maandje Saint-Tropez meer dan twee ton euro aan brandstof. De lokalen doen deze vele tientallen miljoenen kostende drijvende kastelen simpelweg af als Tupperware. Een driftig poetsende brigade is vrijwel de hele dag in de weer om het neergeslagen zout weg te boenen. ’s Avonds zijn de bruinverbrande eigenaren op het achterdek te vinden. Weggezakt in het witte leer, met tussen de lippen een smeulende Cubaan en aan hun zijde een vrouw die zich moe heeft gekocht aan wat nieuwe Vuitton- en Hermèstasjes en de nodige hoge hakken om de gastheer te behagen. Het personeel van deze megajachten omvat meer dan alleen een kapitein, chef-kok en reguliere bemanning alleen. Vaak vaart ook de masseur, nagelstilist en persoonlijke kapper mee.

Rosé

De strandtenten van Pampelonne rond Ramatuelle – waar de rosé even hard stroomt als de zee – blijven een zomerse must. Club 55 draait nog steeds mee, maar hier kan alleen redelijk worden gegeten als men zich beperkt tot de Salade de Pampelonne en de bosaardbeitjes, die worden gevonden door een oude schoolvriend van de eigenaar Patrice de Colmont. In de periode mei tot en met september gaat hier geen dag voorbij zonder de aanwezigheid van een film-, pop- of sportster. Op hoogtijdagen worden er zo’n 800 flessen rosé leeggeschonken. De Britse schrijver Peter Mayle beweert in zijn boek A year in Provence dat De Colmont aan de gelaatstrekken van veel vrouwen kan zien bij welke Parijse plastische grootheid zij onder het mes zijn geweest.

In vergelijking met Club 55 gaat het er culinair allemaal iets hoogwaardiger aan toe bij strandtenten als Nioulargo, Moorea of Les Palmiers, waar de pedante eigenaar van Les Palmiers de honger niet echt vergroot. Neem dan liever Les Salins of pak de boot en vaar richting Cannes voor het op een eiland gelegen en puik eten makende La Guérite. Wie deze zomer niet onder het dak van een tent wil verblijven en een eigen boot moet ontberen, moet tijdig boeken en doet dat bij voorkeur in onderkomens als Château de la Messardière, of legt zijn hoofd te rusten bij landgenoot Robert-Jan van Straaten in de majestueus gelegen Villa Belrose. Het hotel ligt heel fraai en in alle rust verheven boven de toegangsweg naar Saint-Tropez en wordt omsloten door zo’n 7.000 vierkante meter tuin. Villa Belrose lijkt op een royaal privé-onderkomen dat zich kan beroepen op het mooiste uitzicht over de baai van Saint-Tropez. Het hotel is een mix van Provençaalse en Louis XV-stijl en de ruim 30 kamers zijn in dezelfde stijl.

Werkelijk chic: Biarritz

In de dagen dat ik met mijn oom rondtoerde, hoorde ik ook veel over die andere gevierde badplaats van Frankrijk: het oude Biarritz. Chic Parijs heeft reeds lang geleden het oog – net als bij Deauville – laten vallen op deze Baskische kunstplaats. Los van de behaaglijke klimatologische omstandigheden verkreeg het aan de Golf van Biskaje gelegen Biarritz ooit wereldfaam als kuuroord, maar het zou met dank aan een literaire en vooral ook koninklijke link uitgroeien tot favoriete bestemming van well-to-do Frankrijk. In 1834 werd het toenmalige dorp ‘ontdekt’ door de Franse schrijver Victor Hugo, om niet veel later te worden bezocht door keizerin Eugénie. Die besloot Biarritz in 1854 – nadat ze er langere tijd had verbleven – tot haar vaste vakantieoord te maken. Napoleon III liet er zelfs liefdevol een paleis bouwen in de vorm van de letter E. Het zou de badplaats de titel opleveren van la reine des plages et la plage des rois. Tegenwoordig is dit domein omgetoverd tot het meer dan prettige vijfsterren Hôtel du Palais, waar je eet op sterrenniveau en kunt afkoelen in een fantastisch zwembad.

Italië als gedroomd alternatief

Met dank aan een Francofiele familie zou ik pas begin jaren 80, toen ik voor langere tijd in Italië woonde, het zuidelijker gelegen antwoord op de havens van Saint-Tropez en Biarritz ontdekken. Rijk aan old world charm zijn verwende locaties als Capri, Portofino en Porto Cervo, dat aan het begin van de jaren 60 door de dan pas 20 jaar oude Saoedische zakenjongen Karim Aga Khan zou worden ontwikkeld. Hij liet zijn oog vallen op de noordoostelijke flank van Sardinië en wilde deze 50 kilometer lange kuststrook met zijn door de wind geërodeerde klippen, verlaten baaien en idyllische inhammen ontwikkelen tot hét zomerparadijs voor extreem verwend volk. Samen met wat rijke vriendjes brengt hij de Costa Smeralda tot wasdom met als levendig en prijzig trefpunt Porto Cervo, waar de jaarlijkse Swan Cup wordt gezeild. Door de komst van de Aga Khan stegen de grondprijzen aan de Costa Smeralda over een periode van tien jaar met ruim 600 procent.

Het zijn vooral de heldere zee, schitterende restaurants en golfbanen die het zorgvuldig aangeharkte Porto Cervo tot lievelingsbestemming maken van mensen die volstrekt ongevoelig zijn voor recessieklappen. Iets buiten het stadje ligt hotel Cala di Volpe, weliswaar niet direct aan het strand, maar wel met een fantastisch uitzicht over zee en de meeste kamers hebben een eigen terras. Fraai verscholen te midden van tuinen en rotsen en goed opgelost in het landschap is Hotel Pitrizza. Een korte rit per scooter of auto volstaat om aan te schuiven bij een van de populairste familierestaurants rond Porto Cervo. Bij het rustieke restaurant Gianni Pedrinelli omvat de kaart alle soorten vis, risotto en tal van Sardijnse specialiteiten.

Italiaanse service

Ondanks de bekoringen van een eiland blijft ook de kuststreek van Ligurië een ideale bestemming voor mensen die dwepen met Europese zee en zon. Een vlekkeloze, onmiskenbaar Italiaanse service, een vorstelijk uitzicht over de baai van Portofino maken het fraai in het landschap verscholen en net compleet gerenoveerde Hotel Splendido tot een droombestemming voor de discerning few. Een korte laan die vanaf de toegangsweg naar Portofino omhoog kronkelt, brengt de reiziger naar de entree. Fantastisch terras met sympathieke service en uitstekende, lichte Ligurische keuken. Het door cipressen en palmen omgeven voormalige 16de-eeuwse klooster bood regelmatig onderdak aan Liz Taylor en Richard Burton en ook de meest verwende honden ter wereld zullen hier tevreden kwispelen. Want waar hebben zij een eigen hondenmenu, en speciaal voor hen gemaakte hamburgers plus ook nog eens een eigen strand onder de welluidende naam Bau Bau?

Keizerlijk

Portofino heeft al een ideaal klimaat, maar dat geldt nog sterker voor de omstandigheden van het tegenover Napels gelegen Capri. Het eiland is al sinds de Romeinen een geliefde bestemming voor verwende zielen. Keizer Tiberius koos Capri als permanente basis van waaruit hij Rome regeerde. Meer dan keizerlijk is ook de atmosfeer bij het boetiek hotel JK Place Capri, dat is gebouwd op de oude fundamenten van een villa die ooit toebehoorde aan keizer Hadrianus. Het ultra verwende onderkomen heeft maar 22 kamers, die zijn aangekleed door de Florentijnse architect Michele Bönan. Met zijn voorkeur voor uitgesproken kleuren, maar hier vooral voor wit en blauw, wilde hij de suggestie oproepen van een oud jacht, zij het in onberispelijke staat. Dit is zoals je droomt over het ideale Italië: een groots terras met uitzicht over Marina Grande en zonovergoten lunches waarbij je weet dat de citroenen, kruiden en noten uit de eigen tuin komen. Of natuurlijk een swingend bereidde Negroni Sbaglaito, een verrukkelijke troefkaart van het huis.